AI op de arbeidsmarkt: 'Als hulpje van de mens kan AI ons veel brengen'

AI kan overal toegepast worden: thuis, op kantoor of in de klas. Ook op de arbeidsmarkt kan AI verandering brengen op het gebied van digitalisering, kennisuitwisseling en informatievoorziening. Maar hoe ga je om met technologie die nog niet volledig bekend is in alle lagen van de samenleving? Sasker Soontiëns vergelijkt het met de opkomst van de computer en smartphone.

"Je hebt altijd een groep mensen die de technologie vandaag al wil gebruiken. Ook is er een deel dat kritischer naar technologie kijkt of denkt het niet nodig te hebben. Die laatste groep gaat uiteindelijk ook overstag door de ontwikkelingen om hen heen. Anno nu gebruikt bijna iedereen een computer of smartphone. Dat was dertig jaar geleden ondenkbaar."

Toepassing

Hoewel de AI-technologie nu al overal beschikbaar is, weet nog lang niet iedereen hoe hij of zij die correct kan toepassen. "Eind 2022 is de dam gebroken met de komst van Open AI ChatGPT. Door deze robot die teksten kan schrijven, bleek er ineens een nieuwe wereld geopend te zijn. AI bestaat al langer, maar vanaf dat moment is het voor een breed publiek bekend. We zijn in een nieuwe tijd beland." Daardoor is er volgens hem geen weg meer terug. "Dat kan natuurlijk een beetje eng klinken", merkt Soontiëns op. "Wat ik bedoel is dat dit net zo zal gaan als met mobiele telefoons. Die hebben de informatiestroom 'gedemocratiseerd' oftewel voor iedereen beschikbaar gemaakt. Ik verwacht dat AI dit ook doet voor expertise en vaardigheden van mensen."

Controle 

Wel moet je AI volgens hem zien als een toevoeging. Bijvoorbeeld om repetitief werk te vervangen. Met AI op je telefoon heb je straks een nooit chagrijnige, altijd nieuwsgierige robot op zak die jij kan vragen om iets uit te zoeken of te bedenken. De mens hoeft niet langer overal een expert in te zijn. Dat voorbeeld vergelijkt Soontiëns met de bouwsector. "Bouwvakkers kunnen AI gebruiken om bepaalde constructies te controleren. Of om bouwtekeningen altijd bij de hand te hebben. AI kan dan automatisch controleren en aangeven of bepaalde verbindingen of constructies kloppen. Op die manier leert de vakman er ook weer van."

Niet naïef zijn

Bovenstaande voorbeelden laten zien wat er al allemaal mogelijk is. Er ligt echter wel een taak op het gebied van veiligheid, merkt hij op. "We moeten vooral niet naïef zijn. Daarom is het goed dat de overheid nu al onderzoek doet naar de toepassing van AI in het dagelijks leven en wat eventuele wet- of regelgeving moet zijn."

Bepaalde sectoren blijven altijd afhankelijk van menselijke interactie en denkwerk, voorziet hij. "Leningen door banken, het verstrekken van hypotheken, maar ook besluitvorming van overheidsinstanties. Het is niet ethisch verantwoord om daar AI op los te laten. AI kan bijvoorbeeld subsidieaanvragen schrijven op basis van wetten en regels. Dan hoeven ambtenaren niet hele wetboeken door te worstelen. Al moeten zij de uiteindelijke teksten wel zelf controleren. Dat blijft nodig."

ChatGPT is een vorm van Artificial Intelligence in combinatie met tekstverwerking. AI is een verzamelnaam voor applicaties of programma's die ingewikkelde taken uitvoeren waar voorheen menselijke input voor nodig was.

Geen mensenwerk

Of AI het werk van mensen volledig overneemt vindt Soontiëns lastig te voorspellen. "Ik denk het van niet. Er blijft genoeg werk met veel waarde en inhoud waarvoor we toch echt mensen nodig hebben. AI kan ons wel helpen met dat werk." Als voorbeeld geeft hij een moeilijk oudergesprek tussen mentor en ouders. Dat gesprek kun je nooit door een robot laten doen. Ook dat is ethisch niet verantwoord, vertelt hij. "Maar AI kan een docent van tevoren wel helpen bij het formuleren van vragen of antwoorden die hem helpen om bijvoorbeeld lastige onderwerpen of slecht nieuws beter te kunnen brengen." Een docent kan hier weer van leren en dit meenemen in zijn ervaring bij andere beoordelingen.  

Meer tijd voor de patiënt

Een ander voorbeeld is volgens Soontiëns de toepassing van AI in de zorg. "Je ziet nu dat zorgpersoneel veel tijd kwijt is met standaardformulieren van patiënten in orde te brengen. Dit drukt zwaar op het zorgpersoneel, dat toch al kampt met tekorten en een grote werk- en tijdsdruk." Volgens hem zou AI-technologie deze, vaak standaard, formulieren al kunnen invullen en bijhouden op de computer. "Het is dan nog wel aan de verplegers of artsen om alles te controleren, maar het ontneemt deze sector veel administratief werk. Zo levert het toepassen van AI het zorgpersoneel meer tijd voor de patiënt op of kunnen ze toch hetzelfde werk blijven doen met minder mensen."

Daarnaast kunnen via AI een hoop zaken weggenomen worden bij mensen die dat nu nog handmatig doen. HTML-codes voor computers en ICT-toepassingen kunnen nu al volledig door AI uitgeschreven worden. Dat bespaart ICT'ers weer tijd die ze anders kwijt waren aan het handmatig coderen. 

AI in het dagelijks leven

De toepassingen voor AI in het dagelijks leven en werk gaan dus alleen maar toenemen. Of het nu een kans of bedreiging voor de arbeidsmarkt is: het blijft nodig om je als bedrijf of organisatie te informeren en kennis over deze technologie te verrijken, merkt Soontiëns op. "Uiteindelijk is het een middel en geen doel op zich om AI toe te passen. Het moet een toevoeging aan ons leven zijn, zoals een mobieltje of computer dat ook is. Zie het 'hulpje van de mens'. Het kan ons veel brengen. Maar zodra het je werk of leven beheerst, lijkt het me niet gezond meer."

Meer informatie

Regio West-Brabant (RWB) en ons arbeidsmarktprogramma West-Brabant werkt met Talent steunen gemeenten en betrokken organisaties bij uitdagingen en kansen op de regionale arbeidsmarkt. Een onderdeel hiervan is kennisdeling met betrokken onderwijsinstellingen, overheden en ondernemers. Ook digitalisering en robotisering maken daar een belangrijk deel van uit. Vanuit RWB volgen we deze ontwikkeling op de voet. Bovenstaand artikel is daar een voorbeeld van. Wil je meer weten over projecten van West-Brabant werkt met Talent? Bekijk de website voor meer informatie.