Gezamenlijk onderzoek gemeenten Bergen op Zoom en Oosterhout naar economische versterking binnenhavens
De binnenvaarthavens van Bergen op Zoom en Oosterhout zijn in trek: steeds meer bedrijven willen gebruikmaken van aanwezige faciliteiten. Dat is geen op zichzelf staande trend, gezien het binnenvaarttransport in heel Noord-Brabant toeneemt. Om meer grip te krijgen op deze ontwikkeling, lieten de gemeenten Bergen op Zoom en Oosterhout samen een onderzoek naar versterking van hun havens uitvoeren. Dit kon dankzij subsidie uit het Onderzoek & Ontwikkelfonds van Regio West-Brabant (RWB).
Foto: Robert van Splunter (adviseur Economie, Bergen op Zoom) en Hanneke Klerks (adviseur Economie, Oosterhout) laten zien hoe Brabantse (binnen)havens met elkaar in verbinding staan.
Adviseurs economie Robert van Splunter en Hanneke Klerks werkten de afgelopen twee jaar nauw samen in het onderzoek naar de havenvisie van beide gemeenten. Dit deden zij met Multimodaal Coördinatie- en Adviescentrum (MCA), ondernemers en ambtenaren van beide gemeenten.
Het onderzoek sluit aan bij de groei van de binnenvaart. In de gehele provincie Noord-Brabant neemt het vervoer per binnenvaart toe. Daarnaast richtte MCA Brabant Ports op: een strategische havensamenwerking tussen binnenhavens in Brabant. Brabant Ports is belast met havenbeheertaken en zet in op autonomie en versterking van Brabantse havens.
Samenwerken
Samenwerken loont, vertelt Klerks. "We werken al nauw samen met havengemeenten uit Midden-Brabant zoals Waalwijk en Tilburg. Dat is noodzakelijk. Want een kanaal of rivier stopt niet bij een gemeentegrens natuurlijk. Iedere haven in de provincie is uniek en kan met die kwaliteiten een eigen rol in de binnenvaart innemen", legt ze uit. "Een visie waar je als gemeente met je haven heen wil, is dan wel noodzakelijk. Wil je uitbreiden? Of wil je de bedrijven die er nu zitten juist behouden en deze verduurzamen?" Toen Oosterhout een nieuwe visie ging ontwikkelen, haakte ook de gemeente Bergen op Zoom met ondernemers aan. Bergen op Zoom stond namelijk op hetzelfde punt en wilde ook een visie ontwikkelen. Samen zochten ze mogelijkheden om het onderzoek uit te voeren en kwamen zo bij het O&O-fonds van RWB uit.
Waar willen we heen?
Het onderzoek focuste zich vooral op de richting die gemeenten en ondernemers met de binnenhavens willen nemen. Volgens Klerks een goede inventarisatie die duidelijk in beeld brengt wat er al is en wat verdere potentie voor de Oosterhoutse haven is. Zowel qua uitbreiding of een andere rol voor de haven. Van Splunter: "Door dit onderzoek zijn we ons als gemeente meer bewust van de kracht van onze haven en hoe we die haven kunnen inzetten en benutten. Zodat de economie in onze gemeente, in Oosterhout en uiteindelijk de hele regio en provincie kan groeien."
De toegevoegde waarde van de havens en daarmee het hogere doel is het vervoer van de weg naar het water te krijgen, voegt Van Splunter toe. “De modal shift is in deze havens goed zichtbaar." Het onderzoek is daarnaast interessant voor de binnenvaartsector, waar thema's als verduurzaming, digitalisering en veiligheid een grote rol spelen. Daarmee vormt het een basis voor toekomstig beleid, bestemmingsplannen, wet- of regelgeving.
Het potentieel van de Brabantse havens wordt opgemerkt. Bedrijven kloppen aan voor kaderuimte, zoals hier bij Bergen op Zoomse haven. Foto: Regio West-Brabant.
Toename tonnage
Ondernemers wisten lang de havens niet te vinden, maar dat verandert, merkt Van Splunter op. "Vorig jaar klopten er bijvoorbeeld weer twee bedrijven aan met de vraag naar kaderuimte." Door drukte op het wegennet, is het containervervoer per schip ineens vele malen aantrekkelijker. Het is sneller en schoner. "De haven van Bergen op Zoom is goed voor zo'n twee miljoen ton goederen per jaar. Als je bedenkt dat er ruim 8000 containers in 2008 verscheept werden", merkt Van Splunter op. "In 2022 stond dat aantal op ruim 70.000 containers. We verwachten een groei van 500.000 containers per jaar, in de komende tien jaar. Dat is mede doordat we opgemerkt worden door onze positieve ligging ten opzichte van Antwerpen" Het zijn mooie vooruitzichten voor de gemeenten, maar dan moeten de haven en faciliteiten daar wel goed op voorbereid zijn, vertelt hij.
Mogelijkheden verkennen
In de haven van Oosterhout worden nu al ruim 170.000 containers per jaar verscheept. Daarnaast vervoeren schepen er voor 300.000 ton aan staal en 2 miljoen ton aan bulkgoederen per jaar. Dit zijn grondstoffen als zand, steen en beton. Klerks: "Ook wij verwachten een groei, maar niet zo'n grote groei als Bergen op Zoom. Wij richten ons naast container logistiek op de circulaire economie." Steeds meer bedrijven gebruiken afvalstoffen als nieuwe grondstoffen. Om die stoffen op te slaan en door te voeren, is er ruimte nodig. De gemeente Oosterhout wil die mogelijkheden in de komende jaren onderzoeken, vertelt Klerks. Dat is onderdeel van het beleid vanuit het college: uitbreiding van de haven moet vooral de lokale economie stimuleren.
Toepassing
Hoewel beide gemeenten dus andere doelen nastreven met hun havenvisies, bleek het onderzoek erg waardevol voor beiden. Vooral de gesprekken en uitwisselingen met ondernemers lieten zien waar kansen en mogelijkheden liggen voor de Bergen op Zoomse en Oosterhoutse havens, merken Van Splunter en Klerks op. Het is nu aan de colleges van beide gemeenten om de visie op te nemen in de economische plannen. Bij de gemeente Bergen op Zoom is de visie onderdeel van de 'Pijlervisie Economie'. Bij Oosterhout valt de nieuwe havenvisie onder het programma 'arbeidsmarkt en economie' die dit jaar al loopt.
Meer informatie
Dit project van de gemeenten Bergen op Zoom en Oosterhout is een van de vele projecten die subsidie uit het Onderzoek & Ontwikkelfonds van RWB ontving. Heb jij ook een project of innovatief idee dat een zetje kan gebruiken? Bekijk dan de pagina van het O&O-fonds in ons subsidieloket voor meer informatie. Houd onze website in de gaten voor nieuw geopende subsidierondes.
