Jeroen Jonkers: 'We worden steeds slimmer, maar de digitale vaardigheden van mensen groeien minder hard mee'

Hoe kijken mkb'ers en zzp'ers naar de huidige arbeidsmarkt volgens u?

"Als mkb-ondernemer heb je vaak al meerdere petten op. Je bent je eigen HR-adviseur en moet tussendoor nog tientallen andere klusjes doen die eigenlijk niets met je eigenlijke werk te maken hebben. Als zzp'er geldt dat al helemaal. Het is mooi dat allerlei platforms en subsidies zijn voor ondernemers en die hen bijstaan met opleidingsbudgetten. Maar het is voor hen vaak nogal ingewikkeld vanwege alle juridische aspecten en het bijkomende papierwerk. Dat schrikt ondernemers af, denk ik. Dat geldt ook voor mensen met afstand tot de arbeidsmarkt. Een lokale ondernemer vist toch vaak in een lokaal, persoonlijk netwerk om nieuwe medewerkers te vinden. De 'regionale arbeidsmarkt' lijkt dan ver weg, maar ze spelen hier zelf een rol in die ze niet altijd inzien."

Wat kunnen de lokale overheid en bestuurders hierin betekenen?

"Bestuurders moeten er met name voor zorgen dat de randzaken van het ondernemen in orde zijn. Zij hebben de plicht om dit te organiseren en faciliteren. Denk aan en veilige bedrijfslocatie, genoeg woonruimte, voldoende parkeerplekken en lokale voorzieningen. Een gunstig en veilig woon- en leefklimaat in een gemeente, trekt vanzelf ondernemers aan. Zij willen vooral ongedwongen hun onderneming draaien. Ze nemen vanzelf wel zitting in een bedrijvenkring of ondernemersvereniging. Dat moet voor gemeenten het aanspreekpunt voor deze doelgroep zijn. Randzaken betekent overigens ook dat de informatievoorziening in orde moet zijn. Burgers en ondernemers zijn niet geholpen met allerlei loketten en platforms. Eén duidelijk loket voor vragen of samenwerking zou beter zijn."

Ergens ligt daar toch ook een rol voor de werkgever of ondernemer zelf?

"Dat klopt. Maar de vraag is: hoe bereik je als gemeente of instantie die ondernemer? Wat je nu ziet is dat het vaak meerdere werelden zijn die elkaar lang niet altijd begrijpen en anders werken. Iemand die heel zijn leven ondernemer of zzp'er is geweest kan zich nauwelijks iets voorstellen bij de overlegstructuren en juridische kaders bij gemeenten. Tijd is vaak een gebrek bij ondernemers, want er zijn nog tien andere dingen die belangrijker zijn."

Wat kunnen ondernemers die personeel nodig hebben anders doen in deze tijden van krapte op de arbeidsmarkt?

"Het 'schaap met de vijf poten' ga je anno nu niet meer vinden. Dat vraagt om anders te denken en je zoekcriteria of eisen aan te passen. Waarom kan iemand die niet helemaal in het plaatje past, het werk niet doen? Misschien heeft hij of zij alleen wat extra begeleiding nodig. Ook zie je meer rigoureuze maatregelen. Horecabedrijven die één of twee dagen dicht gaan omdat ze een personeelstekort hebben. Ik voorzie daarin nog wel een rol voor de digitalisering en mogelijk robotisering."

Kunt u daar meer over vertellen?

"De maatschappij verandert. Maar we eisen met z'n allen nog steeds hetzelfde als tien, twintig jaar geleden. Allen zag toen de maatschappij er heel anders uit. Neem de horeca als voorbeeld: waarom verwachten we altijd dat we door iemand geholpen moeten worden? Je kunt ook een QR-code op de kaart plakken om zo je bestelling door te geven. Ik was laatst in een restaurant waar je een seintje kreeg dat je zelf je drankje op kon halen. Het is misschien niet gastvrij of ideaal, maar het is wel een vorm die werkt. Het vraagt alleen flexibiliteit van ons als mensen. We moeten niet altijd álles nog willen. Dat gaat in de huidige tijd gewoon niet meer. Accepteer dat bepaalde werkzaamheden meer tijd gaan kosten of anders duurder worden."

Toch vindt die verandering niet in één dag plaats, het kost veel tijd. Hoe komt dat volgens u?

"We worden steeds slimmer, maar de digitale vaardigheden van mensen groeien minder hard mee. Als er niemand meer in de bouw wil werken, dan vinden we daar vast wel wat op. Kant-en-klare onderdelen bijvoorbeeld. Dat gebeurt nu al. Maar je hebt wel mensen nodig die de machines bedienen. Dat vraagt om technische én digitale vaardigheden. Het onderwijs werkt daar hard aan. Bedrijven moeten daar ook een steentje aan bijdragen. Iets als éducation permanente of blijven bijscholen en leren, zoals ze dat in Frankrijk kennen, hebben wij in Nederland niet. Dat is in Frankrijk een verplichting om je vaardigheden op peil te houden. Je hebt hier wel certificaten of cursussen die je móet halen. Maar dat is lang niet altijd gericht op het opdoen van specialistische vaardigheden of op de uitdagingen van vandaag de dag. Misschien is zo'n systeem ook iets voor Nederland. De overheid en het onderwijs moeten dit dan faciliteren of aanbieden."

Meer informatie 

West-Brabant werkt met Talent stimuleert een leven lang ontwikkelen en behouden van talent op de arbeidsmarkt in West-Brabant. Het is een initiatief van het bestuur Regionaal Werkbedrijf en is financieel mogelijk gemaakt door Provincie Noord-Brabant. Meer weten? Kijk dan op de website van West-Brabant werkt met Talent voor meer informatie en de verschillende projecten die gestart zijn.