Otto Raspe: 'Kies als regio vaste koers met oog voor lange termijn'

U doet vanuit uw functie onderzoek naar de economische en innovatiekracht van Nederlandse regio's. Hoe staat het met West-Brabant gesteld?
"Vergeleken met Nederlandse regio's, raakt West-Brabant achterop. Twee zaken vallen daarbij op. Neem je economische groei, gemeten aan het bruto regionaal product, dan doet West-Brabant het van alle Brabantse regio het minst goed. Er is minder economische groei dan bijvoorbeeld in de regio van Eindhoven. Dat is logisch, gezien de sterke economie sector daar met een focus op hightech in deze regio. Maar ook andere regio's doen het beter. Daarnaast zie je dat sterke sectoren van de regio, zoals industrie, landbouw en logistiek, weinig groei kennen. Ze stabiliseren. Groeiende economische sectoren, zoals diensten of ICT, zijn juist in West-Brabant minder goed vertegenwoordigd."

Wat is er volgens u nodig om daar verandering te brengen en wat vraagt dat van de regio?
"Het is slim om als regio voor een gerichte koers te kiezen, die zich richt op de lange termijn. Het lijkt me niet slim om je te veel te focussen op één specifieke sector. Gaat het economisch minder in Nederland of de wereld in deze sector, dan heb je geen slagkracht om klappen op te vangen. Dan ben je zogezegd de klos. Een doelgerichte invulling van de regionale economie die niet te specifiek is, maar een aantal sterke factoren met elkaar verbindt, lijkt mij een goede stap. Dat verband is er vaak al, waardoor het makkelijker is om bedrijven en organisaties met elkaar te verbinden. Denk aan het verder stimuleren van robotisering in de agrarische sector. Dit zijn twee sterke sectoren van West-Brabant, met name vanuit het bedrijfsleven en het onderwijs. Zij kunnen elkaar versterken en zorgen voor innovatie, ontwikkeling en economische slagkracht."

West-Brabant 'kiest' in dat laatste geval al voor de plantaardige kracht van de regio, ook via de Regio Deal. Aangezien de agrofood en biobased-sector in deze regio sterk vertegenwoordigd is. Een verstandige keuze of is dat te nauw?
"Uiteraard maak je dan gebruik van een sterke eigenschap en sector van de regio. Het is wel noodzakelijk dat je op gemeenteniveau de aansluiting zoekt met andere partners en organisaties. Het plantbased karakter is een sterke pijler. Toegepaste technologie in West-Brabant is ook een sterke pijler. Verbind je beide sectoren, dus technologie ten behoeve van de agrarische, plantbased-sector, dan doe je als regio best wel iets unieks. Dat maakt het voor bedrijven interessanter om zich hier te vestigen, wat goed is voor de werkgelegenheid. Het onderwijs haakt daar dan ook weer op aan en is daar in de regio nu al goed op aangehaakt."

Brede welvaart, de nieuwe economie: dit soort begrippen lijken soms een containerbegrip te worden. Niet iedereen zal zich erin herkennen. Waarom is het toch belangrijk om wat meer over de lange termijn na te denken en een economisch profiel te kiezen?
"Als wethouder of raadslid ben je bijvoorbeeld logischerwijs gefocust op inwoners en lokale ondernemers. Voor hen doe je je werk en verdedig je belangen. Maar juist de ondernemers hebben te maken met een veranderende wereld. De grote vraag om personeel of problemen met een overbelast stroomnet. Om er een paar te noemen. Tegelijkertijd zie je dat het onderwijs studenten op een andere manier opleidt en dat de overheid overgaat op nieuwe wet- en regelgeving, bijvoorbeeld op het gebied van verduurzaming. Consumenten kiezen en eisen andere producten. Kredietverstrekkers kijken kritischer naar leningen. Je kunt je misschien niet herkennen in de eerdergenoemde begrippen, maar je moet als wethouder of raadslid wel erkennen dat er veranderingen plaatsvinden. En dat je als gemeente, bedrijf of onderwijsinstelling een keuze maakt en reageert op veranderingen. Als je niets doet, dan raak je vanzelf achterop en 'overkomt' het je."

Over economische slagkracht gesproken: wat betekent dit voor de groei of economische groei? Welke rol speelt brede welvaart daarin?
"Het is welvaart die verder gaat dan de markteconomie zoals we die in West-Europa kennen. Brede welvaart kijkt verder en verbindt aan het economische aspect ook sociale en ecologische aspecten. Uit onze directe leefomgeving dus. Het wordt op basis van deze factoren berekend. Niet alleen geld verdienen en consumeren, maar ook het bewuster omgaan met de aarde, de ruimte en met elkaar. Uiteraard zitten er ook positieve principes in de markteconomie. Je ziet wel dat dit economisch model tegen haar grenzen oploopt. In de jaren vijftig en zestig kon de markteconomie ontstaan en verder groeien omdat mensen na de oorlogsjaren relatief minder welvaart kenden. Materialistisch gezien, en daardoor ook op vele andere fronten, kregen we het beter. Maar dat vroeg ook veel van de aarde, doordat onze competitieve economie een hoog grondstof- en energieverbruik kent. Denk aan brandstof voor auto's, voedselconsumptie en de consumptie van andere goederen. Het leidt daarnaast tot vervuiling en verspilling. De vraag is of we op die manier door willen gaan in de toekomst."

Als we in inzoomen op West-Brabant en de Regio Deal die West-Brabant met het rijk gaat sluiten, in hoeverre ziet u dit als een vooruitgang en verandering?
"De deal is een goede versneller om partijen samen te brengen en met het toegekende geld te zorgen voor een impuls. Een deal is wel eindig. De vraag blijft wat er gebeurt met die samenwerkingen als de deal afloopt. Het is een vehikel om jezelf als regio goed te positioneren, bijvoorbeeld bij de Rijksoverheid, ministeries en in Europa. Ook daarbij geldt dus: kies een strategie, een koers en houd daaraan vast. De overheid richt zich de afgelopen jaren steeds meer op Nederlandse regio's, omdat het Rijk ook ziet dat oplossingen op een hogere schaal liggen dan alleen op gemeenteniveau."

Wat bedoelt u met 'een hogere schaal'?
"De mogelijkheden om brede welvaart te verstevigen liggen makkelijker op het schaalniveau van een regio. Inwoners zijn in één week tijd vaak in meerdere gemeenten binnen de regio of daarbuiten. Ze werken in gemeente A, wonen in gemeente B en maken ook weleens gebruik van de diensten uit gemeente C. Een gemeenteraad moet niet alleen kijken naar ‘What's in it for me?’. Je moet als gemeente je rol in het groter geheel kunnen zien."

Op welke manier kunnen gemeenten en daarmee de lokale politiek het verschil maken?
"Het is cruciaal dat lokale overheden, samen met het bedrijfsleven en onderwijs, bewustere keuzes voor de lange termijn moeten maken. Samenwerking en verbinding maakt immers krachtiger. Want je ziet ook dat alleen óf de overheid óf de markt het niet in hun eentje kunnen oplossen. De overheid speelt sowieso een belangrijke rol als verbinder en initiator. Want binnen het bedrijfsleven staat niet snel een individueel bedrijf op om de handschoen op te pakken. Er wordt dan toch naar de lokale politiek gekeken tot die een eerste stap zet."

Meer weten over dit onderwerp

Over de thema's brede welvaart, nieuwe economie en over de Regio Deal organiseert RWB op 30 mei het evenement 'West-Brabant: We Become' bij Breda University of applied sciences (BUas). Een interactieve bijeenkomst waarbij we deelnemers uitnodigen om met elkaar en de sprekers het gesprek aan te gaan. Onder andere over het verstevigen van de innovatieve, plantaardige kracht van West-Brabant en de Regio Deal. Op basis op van brede welvaart en nieuwe economie. Interesse om aan te sluiten? Sluit zeker aan! Ook meer weten over de Regio Deal West-Brabant? Klik hier voor meer informatie.