Practor biobased bouwen Michiel Smits: 'Transitie biobased bouwen moet geleidelijk gaan en in balans zijn met andere aspecten uit bouwsector'

Aan de Frankenthalerstraat in Breda staat een door studenten gebouwd huisje, een paviljoen. Het bestaat volledig uit biobased bouwmaterialen. Dit paviljoen vormt de eerste fase van fieldlab 'Het Zelfbewuste Huis', onderdeel van Urban Living Lab Breda. Curio is hier nauw bij betrokken. In het paviljoen werken momenteel mbo-studenten binnen het practoraat Klimaatpositief Gebouwde Omgeving aan een plantenergieproject. Dit gebeurt in samenwerking met bedrijven uit de omgeving. Oftewel: hoe kun je de energie uit planten inzetten in verlichting of andere elektrische toepassingen? 

Het practoraat 

Practor Michiel Smits wijs ze aan als twee voorbeelden waarin het practoraat door het opzetten en leiden van praktijkonderzoek, meerdere partijen uit de stad en regio helpt om de vele transities en innovaties ook echt te realiseren. "Binnen het Bouw en Techniek Centrum Breda werken wij als practoraat met gemeenten, Avans Hogeschool en bedrijven samen om met name het biobased en circulair bouwen nu al toe te passen." De jonge vakmensen van de toekomst leren op die manier meer over materialen en hoe ze die later moeten gebruiken op de bouwwerf.

Tegelijkertijd zijn practoraten relatief nieuw én is de materie rondom biobased bouwen nog vrij nieuw, dus is het vaak uitproberen en onderzoeken in de praktijk wat wel of niet werkt. Smits is zelf nog maar enkele maanden werkzaam voor Curio. Het practoraat doet op dit moment onderzoek met lectoraten van het Centre of Expertise MNEXT van Avans Hogeschool en HZ University of applied sciences.

Toepassen

Zo onderzoeken hbo- en (v)mbo-studenten of bedachten een oplossingsrichting die ook in de praktijk, op de bouwplaats of werkplaats, gebruikt kan worden. Het practoraat is daardoor een belangrijk verlengstuk voor lectoraten zoals het lectoraat Biobased Bouwen, merkt Smits op. "Het hbo doet praktijkgericht onderzoek op specifieke toepassingen en innovaties. Maar hoe je een oplossing in de praktijk ook echt toepast en toetst, of wat de implicaties zijn voor nieuw vakmanschap, dat blijft bij hbo-onderzoek vaak nog buiten het onderzoek", gaat hij verder. "Ons practoraat voert daarmee cruciaal praktisch onderzoek en bouwt verder op het hbo-onderzoek, waardoor de innovaties ook echt toegepast worden." 

Het biobased gebouwde paviljoen aan de Frankenthalerstraat in Breda is een remontabel prototype. Het is door veertig studenten van Avans gebouwd. Hans de Wit, Joris Deliën, Edwin Waelput en Iwan Westerveen, vanuit MNEXT, begeleidden het project . Zowel hbo-studenten als mbo-studenten gebruiken het gebouw voor verschillende projecten. Foto: Merel Janse (Curio).

Promoten grondstof- en materiaaltransitie 

De overheid speelt een belangrijke rol bij het promoten van biobased bouwen en de grondstof- en materiaaltransitie, vertelt Smits. Onder andere door wet- of regelgeving. Hij pleit wel voor een brede kijk naar de gehele keten. "Het massaal subsidiëren van zonnepanelen of elektrische auto's is bijvoorbeeld niet per definitie positief. Want zonnepanelen en elektrische auto's worden gemaakt van eindige grondstoffen." Dat geldt voor de bouwsector vaak net zo. De transitie naar biobased bouwen moet volgens hem geleidelijk gaan en in balans zijn met andere aspecten van de bouwsector. "Gaat Nederland straks massaal houten woningen bouwen, dan komt al dat hout waarschijnlijk niet uit Nederland en moet het dus geïmporteerd worden. Dat is nu vaak al het geval. Langere transportroutes hebben uiteindelijke ook een negatieve impact op het milieu", aldus Smits. 

Regionale aanpak  

Wat werkt dan wel volgens hem? "Ik geloof in een aanpak vanuit de regio. Dat is een goede tussenschaal: niet te groot en niet te klein. Het onderwijs, via practoraten en lectoraren, heeft korte lijnen met het bedrijfsleven en rolt innovaties uit. Mbo- en hbo-studenten werken daarin samen." Lokale ketens kunnen dus het verschil maken. Wel merkt Smits daarbij op dat het niet realistisch is om te denken dat we in Nederland de ruimte én de grondstoffen hebben om de volledige biobased bouwketen in een paar jaar tijd op te richten. "Kijk dus als keten nu al naar samenwerkingen net over de grens. In België zijn ze bijvoorbeeld al een stuk verder met het produceren en certificeren van biobased isolatiematerialen. Wet- en regelgeving is daar veel soepeler."

Andere manieren 

Er zijn er nog andere manieren om aan grondstoffen te komen die weinig impact op het milieu hebben. Dat is wel vrij onorthodox. "Je kunt dan denken aan bouwbedrijven die zelf percelen bos aanplanten om met eigen geteeld hout te bouwen. Daarmee houd je de productie- en transportketen erg kort", licht Smits toe. "Uiteraard is dit niet zomaar mogelijk. Maar dit soort ideeën en initiatieven kunnen ons helpen met antwoorden op vraagstukken, door net wat anders te denken of om anders om te gaan met de ruimte en natuur."

Wat volgens Smits wel zeker is, is dat er steeds meer kennis en ervaringen gedeeld worden over biobased bouwen. Er komt bijvoorbeeld een nationale kennisbank biobased bouwen. Ook Curio en andere mbo-opleidingen die vakmensen opleiden, zetten daar via verschillende practoraten, onderzoeken en samenwerkingen al flink op in.  

Meer informatie  

Biobased (ver)bouwen is onderdeel van een circulaire en plantbased economie in de regio. Het draagt bovendien bij aan de Co2-opslag en het beperken van de stikstofuitstoot. RWB werkt samen met partners uit het onderwijs, bedrijfsleven, gemeenten en de provincie Noord-Brabant in het stimuleren en faciliteren van biobased bouwen in West-Brabant. Biobased bouwen komt daarnaast terug in projecten voor de Regio Deal West-Brabant.

Heb je interesse over dit onderwerp. Neem dan contact op met Transitiemaker Mark Kok (mark.kok@west-brabant.eu). Bekijk ook de website van Building Balance, de organisatie die namens Rijksoverheid en de provincie Noord-Brabant de overstap naar biobased bouwen aanjaagt. Building Balance ontvangt subsidie van de provincie Noord-Brabant.