Verandering in bouwsector: 'Bouwen met biobased materialen wordt steeds meer de norm'

"Om maar meteen met de deur in huis te vallen: biobased bouwen is niet 'iets nieuws'", begint Bart de Kok, hij sloot ook aan bij eerdere kennissessies van 'Van Plant tot Pand'. "De beweging naar biobased bouwen is ongeveer tien jaar geleden gestart. Door veranderingen in de wereld en in de maatschappij, door de energie- en materiaaltransitie en de verduurzaming, is de noodzaak en bekendheid alleen flink gestegen. Het wordt steeds meer de norm."

Er komen steeds meer gecertificeerde producten op de markt, merkt hij op. Zo isoleert het bouwbedrijf van De Kok op dit moment al veel daken, ook wel kappen genoemd, met vlas in plaats van glas- of steenwol of isolatiematerialen als PIR of EPS. Het bedrijf doet dit onder andere voor woningen van de woningbouwcorporaties Thuisvester, Stadlander en Woonkwartier door heel West-Brabant. 

Vraag en massa 

Die woningcorporaties zijn belangrijk volgens De Kok. Zij kunnen massa maken door in één keer meerdere woningen te laten bouwen, te renoveren of isoleren. Eén woning biobased bouwen schiet niet echt op, vindt hij. "Het is leuk om mee te experimenteren of wanneer je een huis helemaal naar de persoonlijke wens van de bewoner maakt", vertelt hij. "Wil je écht met biobased producten van dichtbij aan de slag, dan moet er massa gemaakt worden. Zoveel mogelijk, zodat de vraag en dus het aanbod stijgen. Voor agrariërs of bouwers moet tegelijkertijd een interessant verdienmodel ontstaan."

Stevig materiaal 

In de Middeleeuwen schakelden mensen over op het bouwen met bakstenen, omdat dit brandveiliger en steviger is. Anno nu zijn er echter goede en (brand)veilige alternatieven van hout, weet De Kok. "Je moet bij zo'n soort model huis niet aan een blokhut met houten balken denken. Er wordt nu gebouwd met wanden gemaakt van 'Cross Laminated Timber' (CLT)." Dit is een licht materiaal, opgebouwd uit allerlei stukjes hout die samengeperst en verlijmd zijn. Hierdoor ontstaat een zeer sterk bouwmateriaal dat kan concurreren met steen of staal, vertelt De Kok. "Het is mogelijk om zelfs hoogbouw van enkele etages met dit materiaal te bouwen." Onder andere in Oosterhout heeft het bouwbedrijf al een gebouw van dit materiaal opgetrokken. 

Recyclen en slopen 

Het materiaal en de mogelijkheden, zoals isolatiemateriaal, zijn al voorhanden. Een ander cruciaal onderdeel van biobased bouwen is de sloop of demontage. Hout is veel beter te hergebruiken of desnoods te gebruiken als brandstof. De Kok: "Dat gaat niet met bakstenen. Een baksteen recyclen kost nog altijd veel energie. Dat geldt voor cement, beton en kunststoffen net zo. Hout is een natuurproduct en houdt CO2 vast." Ook is het vaak geschroefd, waardoor het makkelijker te demonteren is. Waarna het weer in andere bouwelementen toegepast wordt. Tot slot kan hout, indien het niet meer hergebruikt wordt, nog altijd verpulverd worden en dienen als basis voor plaatmateriaal. De opgeslagen CO2 gaat daarbij niet verloren en zorgt niet voor extra uitstoot.

Toename in biobased bouwen 

De Kok is ervan overtuigd dat het aantal woningen van biobased en circulaire materialen toeneemt. "Ik ben realistisch: een volledig honderd procent biobased woning bouwen is nu nog geen economisch haalbare kaart. Maar een woning die voor tachtig procent uit natuurlijke materialen bestaat, is al heel wat." Redenen waarom die honderd procent niet gehaald wordt, zijn vooral praktisch van aard, legt De Kok uit. Er is bijvoorbeeld nog altijd geen goed en betaalbaar natuurlijk alternatief voor funderingen. Die worden nog met cement of beton gemaakt. Daarnaast werkt wet- en regelgeving niet altijd mee, maar daar komt langzaamaan verandering in. Al blijft het soms nog pionieren volgens hem.

Bouwmateriaal van buiten Nederland 

Veel grondstoffen moeten nog altijd uit het buitenland worden geïmporteerd. Met name hout uit Duitsland, Scandinavië of Tsjechië. De Kok: "Wil je écht duurzaam biobased en circulair bouwen, dan moet de CO2-uitstoot nul of te verwaarlozen moeten zijn. Dat kan alleen als je bouwmateriaal van Nederlandse bodem hebt, met weinig uitstoot door productie of transport." Daar lopen nu allerlei proeven voor. Ook in West-Brabant experimenteren boeren op kleine schaal met teeltgewassen als hennep, vlas of miscanthus. Het is een kwestie van een verandering in de keten, die weer gebaseerd is op vraag en aanbod.  

Daarom is het belangrijk om goede afspraken te maken in hele keten: van het telen van gewassen tot de verwerking ervan en de uiteindelijke toepassing, vertelt De Kok. "Wij willen en moeten als bouwbedrijf ook garanties kunnen geven. Aan onze klanten en aan leveranciers. Dat vormt de grootste drempel om het biobased bouwen volop gemeengoed te laten zijn." Al wordt daar dus door de hele keten op dit moment volop aan gewerkt. 

Meer informatie  

Biobased (ver)bouwen is onderdeel van een circulaire en plantbased economie in de regio. Het is draagt bovendien bij aan de CO2-opslag en het beperken van de stikstofuitstoot. RWB werkt samen met partners uit het onderwijs, bedrijfsleven, gemeenten en de provincie Noord-Brabant in het stimuleren en faciliteren van biobased bouwen in West-Brabant. Biobased bouwen komt daarnaast terug in projecten voor de Regio Deal West-Brabant.

Heb je interesse over dit onderwerp. Neem dan contact op met Transitiemaker Mark Kok (mark.kok@west-brabant.eu). Bekijk ook de website van Building Balance, de organisatie die namens Rijksoverheid en de provincie Noord-Brabant de overstap naar biobased bouwen aanjaagt. Building Balance ontvangt subsidie van de provincie Noord-Brabant.